سیستم های آبیاری و انواع استفاده از آن

تمام ما میدانیم که آب و خاک اهمیت بسیار زیادی در حیات ما دارد. به دلایل مختلف مثل افزایش جمعیت و در نتیجه فشار بر منابع آبی ، استفاده از سیستم های آبیاری نوین را ضروری کرده. خشکسالی در سال های اخیر فشار زیادی به کشاورزان وارد کرده و خسارات بسیار زیادی را به بار آورده. این مضوع اصلی ترین دلیل استفاده از سیستم های آبیاری نوین است چرا که اگر بخواهیم همچنان از روش های سنتی آبیاری استفاده کنیم به مشکلات بسیار بزرگ بر خواهیم خورد. کشور ایران همون طور که همه شما میدانید در کمربند خشکی قرار داره پس باید از منابعمان به درستی استفاده کنیم.

با گذشت زمان و کم شدن منابع آبی در ایران و جهان انسان ها ، روش های نوینی را برای آبیاری ابداع کردند که مصرف آب را کم کنند. اما هرچه جلوتر میرویم با مشکلات بیشتر رو به رو شدیم. مثل گرمایش زمین ، تتغییرات اقلیمی و مهم ترین آنها کم بود آب که حیاتی ترین عنصر برای زندگی است. در این حالت بهترین کار این است که از روش های درست و با مصرف پایین تر آبیاری استفاده کنیم که جلوی مشکل کم آبی را بگیریم.

منابع آبیاری

منابع آبیاری همان آب باران ، برف و تمام آبهای که میتوان برای کشاورز استفاده کرد. مثل آب های زیرزمینی ، چشمه ها ، رود ها ، قنات ها ، چاه ها و آب های ذخیره شده در پشت سد ها. این منابع آبی بسیار ارزشمند هستند و باید به خوبی از آنها استفاده کرد و هدر رفت جلو گیری کرد. برای این که از این منابع بتوانیم به درستی استفاده کنیم باید روش آبیاری را بشناسیم و بهترین آن را انتخواب کنیم.

انواع روش های آبیاری

در گذشته آبیاری نوین همان آبیاری تحت فشار بود چرا که تمام روش آبیاری نوین در ان زمان از روش های تحت فشار استفاده میکردند ولی امروز به روش های نوین دیگر نیاز به روش های تحت فشار نیست. اما همجنان در روش های آبیاری قطره ای و بارانی از روش های تحت فشار استفاده میشود.

در روش آبیاری بصورت بارانی هدر رفت آب حدود 30 درصد است ، در روش آبیاری قطره ای حدود 10 درصد و در روش زیرسطحی واترسوآب هدر رفت آب حدودا 0 درصد است و به هیچ عنوان هدر رفت ندارد.اما در روش هاای سنتی مثل غرقابی هدر رفت آب تا 50 درصد میرسد که اصلا قابل قبول نیست.

با توجه به تمام این ها کشاورز موفق کشاورزی است که بهترین روس آبیاری را انتخواب کند تا بهترین راندمان را داشته باشد.البته به غیر انتخاب درست روش آبیار باید عواملی همچون ترکیب خاک، زمین آماده کاشت، اندازه متراژ محل کشت، زهکشی، شوری خاک آب، آب مناسب، گیاهان مناسب کشت، انرژی قابل دسترس، تناوب و عملیات زراعی، کیفیت و میزان محصولات، شرایط مناسب آب و هوایی، هزینه آب مصرفی در کشت و غیره توجه کند.

هدف گزاری آبیاری

نکات مهم در هدف گزاری در آبیاری :

• مراقبت از گیاه در موقع کم آبی
• مرطوب نگهداری خاک و محیط گیاه
• شستن املاح مضر در خاک
• نرم نگه داشتن خاک
• تامین آب مورد نیاز گیاه
• مطالعه دقیق بر روی بارش‌های منطقه ای و روان بودن آب حاصل از بارش یا آب شناسی (هیدرولوژی)
• توجه به نیاز و احتیاجات گیاه در برنامه آبیاری و الگوی کشت (گیاه شناسی)
• مطالعه خاک زیر سطح کشت به لحاط فیزیکی و محیطی به جهت کشت و پرورش گیاه (خاک شناسی)

انواع روش های آبیاری

در این بخش به انواع روش های آبیاری خواهیم پرداخت.

آبیاری سطحی

آبیاری سطحی در واقعه همان روش های آبیاری سنتی است که اصلا پیشنهاد نمیشود.در روش آبیاری سطحی آب به داخل باغ رها میشود ، گاهی آب در نهر ها جاری میشود و گاهی حتی نهر هم ندارد. در روش ها بیش از 50 درصد آب هدر میرود.آبیاری سطحی به شکل شیاری ، نواری و کرتی انجام میشود

آبیاری سطحی در ایران به دلیل کم بودن هزینه های اجرای ، تعمیر و نگهداری روش های سطحی ، مورد توجه بسیار زیادی قرار گرفته که اصلا درست نیست.درست است روش های سطحی آبیاری این مزیت را دارد ولی در کنارش بسیار معایب دارد که میتوان صدمه های بسیار بزرگی بزند.در ادامه به برخی از  معایب این روش آبیاری خواهیم پرداخت.

در این روش شما مصرف بسیار زیادی دارید که دغدغه اصلی ما هم هست. در این روش بعد از چند با آبیاری فرسوده میشود و به تعداد دفعات بیشتری برای شخم زنی نیاز پیدا خواهید کرد. در این روش شما نظرات کم بر روند آبیاری خواهید داشت. رشد آفات در این روش بسیار بلا است. در این روش به دلیل خیس شدن سطح خاک علف هرز زیاد رشد میکند و شما به نیروی کار برای زدن علف های هرز  نیاز پیدا خواهید کرد.

ولی امروز به با پیشرفت تکنولوژی در روش های سطحی باعث شده تا آبیاری سطحی در شرایط بهتری نسبت به گذشته قرار گیرد هر چند با این حال هم روش های سطحی مشکلاتی دارند. در روش های جدید آبیاری سطحی از لوله های درچه دار استفاده میشود. این لوله ها نوعی لوله پلی اتیلن نرم است که دریچه های قابل تنظیم دارند و باعث کم شدن نقاط ضعف آبیاری سطحی شده

آبیاری تحت فشار

در روش های تحت فشار آبیاری ، آب توسط پمپ در لوله ها با فشار بالا پمپاژ میشود و در سطح مزرعه پخش میشود. آبیاری تحت فشار به دو صورت آبیاری موضعی و آبیاری بارانی انجام میشود. آبیاری موضعی هم به سه صورت خطی ، قطره ای و زیرسطحی انجام میشود. البته روش زیرسطحی بدون آب تحت فشار هم کار میکند.

تعریف سیستم آبیاری قطره ای

در این روش ، آب توسط پمپ به شبکه پمپاژ میشود و با رد شدن از سیستم قیلتراسیون (سیلکون) ناخالصی های آن گرفته میشود.( این روش به دلیل نیاز به سیستم فیلتراسیون و پمپ آب هزینه زیادی دارد) بعد با قشار از سیستم فیلتراسیون تا مزرعه انتقال پیدا میکند. حالا یا بصورت قطره قطره خارج میشود و یا بصروت افشانه ریز خارج میشود.

روش قطره ای میتواند در مصرف آب نسبت به روش های سنتی بسیار صرفه جویی کند.

انواع سیستم های آبیاری قطره ای:

• آبیاری قطره ای قطره چکان در خط
• آبیاری زیرزمینی با لوله های تراوا
• سیتم آبیاری قطره ای نواری
• آبیاری قطره ای ثقلی
• آبیاری بابلر

مزایای این روش آبیاری:

• صرفه جویی در مصرف آب
• استفاده از آب شور
• جلو گیری از فرسایش خاک
• راحتی در آبیاری
• افزایش محصول نسبت به روش های سنتی
• عدم نیاز به ایجاد نهرهای خاکی در مزرعه
• قابل استفاده برای تمام گیاهان

تعریف آبیاری زیرسطحی

روش آبیاری زیرسطحی به دو شکل آنجام میشود روش ثقلی و تحت فشار. در این روش آبیاری نیز میتوان از قطره چکان ها برای آبیاری استفاده کردن ولی این کار صرفه اقتسادی ندارد و حتی دارای مشکل  فنی است. از انجا که در قطره چکان منافظ بسیار ریزی وجود دارند تا آب بصورت قطره ای خارج شود قطره چکان ها تند تند دوچار گرفتگی میشوند و نیاز به تعویض دارند. به هیمن دلیل بهتر است از دستگاه واترسوآب برای این کار استفاده کرد.

مزایای روش های زیرسطحی:

• صرفه جویی بسایر بالا در مصرف آب
• استفاده از آب شور
• جلو گیری از فرسایش خاک
• پوک نگهداشتن خاک
• راحتی در فرایند آبیاری
• افزایش بسیار زیاد محصول نسبت روش های سنتی
• عدم نیاز به ایجاد نهر
• عدم رشد علف هرز
• عدم تبخیر آب
• عدم رشد ریشه در سطح خاک
• جلو گیری از رشد آفات و قارچ ها

مزایای روش واترسوآب نسبت به روش های زیرسطحی دیگر:

• عدم گرفتگی به هیچ عنوان
• عدم نیاز به پمپ آب و امکان استفاده بصورت ثقلی
• عدم نیاز به سیستم فیلتراسیون
• کاهش هزینه ها
• 3 سال ضمانت تعویض بی قید و شرط